Kleszcze, choć niewielkie, są jednymi z najgroźniejszych pasożytów, które mogą wpływać na zdrowie człowieka i zwierząt. Są nosicielami wielu niebezpiecznych patogenów, dlatego kluczowym jest, aby wiedzieć jakie choroby przenoszą kleszcze, w celu odpowiedniej reakcji na potencjalne objawy. Oto kompleksowy przewodnik dotyczący chorób przenoszonych przez te pasożyty, a także sposobów na zminimalizowanie ryzyka zakażenia.
W artykule przeczytasz:
- Czy wszystkie kleszcze przenoszą choroby i kiedy się to dzieje?
- Jakie choroby przenoszą kleszcze – najczęstsze choroby odkleszczowe
- Borelioza (choroba z Lyme) – groźna choroba przenoszona przez kleszcze
- Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – nie pomyl tej i innych chorób przenoszonych przez kleszcze z grypą!
- Babeszjoza – uciążliwa choroba przenoszona przez kleszcze mogąca wywołać anemię hemolityczną
- Jakie jeszcze choroby przenoszą kleszcze? – anaplazmoza i erlichioza
- Tularemia – co to za choroba przenoszona przez kleszcze?
- Bartonelloza – kolejna choroba przenoszona przez kleszcze
- Jak chronić się przed kleszczami?
Czy wszystkie kleszcze przenoszą choroby i kiedy się to dzieje?
W Polsce występuje około 20 gatunków kleszczy. Najczęstszymi są m.in. kleszcz pospolity, z łacińską nazwą Ixodes ricinus i kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus). Należą do podgromady roztoczy, a choroby przez nie przenoszone są bardzo niebezpieczne dla organizmu człowieka.
Nie każdy kleszcz jest zakażony, ale nigdy nie wiadomo, czy akurat ten, który nas ukąsił nie doprowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych i nie przekaże nam choroby zakaźnej. Pojawia się również pytanie, czy nimfa kleszcza przenosi choroby odkleszczowe, jako młoda forma rozwojowa tego pajęczaka. Odpowiedź jest bardzo prosta – nimfa również może przenosić choroby, co czyni ją nie mniej groźną niż dorosłe osobniki. Z tego powodu każda interakcja z kleszczem, niezależnie od jego stadium, powinna być traktowana z dużą ostrożnością.
Jeśli natomiast zastanawiasz się, kiedy kleszcz przenosi chorobę, to zazwyczaj przy ich transmisji czas gra na ludzką niekorzyść. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z nim – im dłużej kleszcz pozostaje przytwierdzony do skóry, tym bardziej zagrożony staje się organizm człowieka, ale zależy to od konkretnych chorób. Na przykład bakterie wywołujące boreliozę stwarzają zwykle zagrożenie dopiero po 24-48 godzinach od ukąszenia.
Z kolei wirusy, takie jak te wywołujące kleszczowe zapalenie mózgu, mogą być przekazane niemal natychmiast. Znajdują się one w ślinie kleszcza, dlatego szybkie i prawidłowe usunięcie kleszcza ma tutaj kluczowe znaczenie. Warto zwrócić uwagę na to, że ślina tego pasożyta ma właściwości znieczulające, co często sprawia, że ukąszenia kleszczy pozostają niezauważone przez długi czas.
Jakie choroby przenoszą kleszcze – najczęstsze choroby odkleszczowe
Chorobami przenoszonymi przez kleszcze są między innymi borelioza, bartonelloza, kleszczowe zapalenie mózgu i inne, którym zaraz przyjrzymy się dokładniej w tekście poniżej. Wiele z wymienionych na liście chorób odkleszczowych cechuje się objawami grypopodobnymi, co niestety nie pomaga w szybkiej identyfikacji prawdziwej przyczyny. Taki stan rzeczy doprowadza często do ciężkiego przebiegu choroby.
Borelioza (choroba z Lyme) – groźna choroba przenoszona przez kleszcze
Prawdopodobnie najbardziej kojarzoną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest borelioza. Jest to bakteryjna infekcja, której pierwszym widocznym objawem jest rumień wędrujący, przypominający pierścień wokół miejsca ukąszenia.
Ignorowanie zakażenia jest bardzo niebezpieczne – naraża to osobę zainfekowaną na poważne problemy zdrowotne. Zapalenie stawów, objawy neurologiczne, zawroty głowy, porażenia nerwów oraz zaburzenia serca to tylko niektóre z możliwych konsekwencji.
W celu określenia choroby wykonuje się testy serologiczne, czyli badania na wykrycie przeciwciał klasy IgM i IgG we krwi. Należy jednak zwrócić uwagę na to, aby nie wykonać ich za wcześnie, ponieważ może to skutkować wynikiem fałszywie ujemnym. Co więcej, sama obecność przeciwciał nie zawsze świadczy o chorobie. Inne badania to pobranie wycinka skóry lub płynu mózgowo-rdzeniowego. (Źródło: mp.pl Badania na boreliozę – testy ELISA i Western-blot). Gdy tylko zauważysz rumień wędrujący, zgłoś się do lekarza.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – nie pomyl tej i innych chorób przenoszonych przez kleszcze z grypą!
Choroba wirusowa, która atakuje układ nerwowy, początkowo objawia się gorączką i bólami głowy. Z tego powodu, jak wcześniej wspomniano, ta choroba, którą wywołuje Ixodes ricinus, daje objawy grypopodobne. W bardziej zaawansowanych stadiach może prowadzić m.in. do zapalenia mózgu, zapalenia opon mózgowych i rdzenia kręgowego. Objawy neurologiczne mogą być sygnalizowane poprzez zaburzenia czucia oraz niedowłady kończyn. Może pojawić się też ból gałek ocznych i złe samopoczucie. Co ważne, u chorych w podeszłym wieku wykrycie choroby bywa trudniejsze. Może się bowiem ograniczać do zaburzeń świadomości.
Warto nadmienić, że do zakażenia człowieka kleszczowym zapaleniem mózgu wcale nie musi dojść przez bezpośrednie ukąszenie. Choroba może wystąpić chociażby poprzez spożycie niepasteryzowanego mleka od krowy, która została zakażona tym groźnym wirusem.
Jak stwierdzić obecność tej choroby odkleszczowej? Ważnym testem jest tutaj badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, które potwierdza obecność przeciwciał przeciwko wirusowi.
Babeszjoza – uciążliwa choroba przenoszona przez kleszcze mogąca wywołać anemię hemolityczną
Ta choroba wywoływana przez kleszcze atakuje czerwone krwinki, a wywołują ją pierwotniaki rodzaju Babesia. Jak wygląda jej przebieg? Gorączka, dreszcze, wzmożona potliwość oraz bóle mięśni i zmęczenie to jedne z objawów tej choroby odkleszczowej. Wśród nich może pojawić się też anemia hemolityczna, jeśli mamy do czynienia z bardzo ciężkimi przypadkami.
Jakie jeszcze choroby przenoszą kleszcze? – anaplazmoza i erlichioza
Obie choroby są wywoływane w organizmie człowieka przez bakterie i objawiają się podobnie do grypy – gorączką, bólami mięśniowo stawowymi i zmęczeniem. W przypadku erlichiozy mogą wystąpić ciężkie powikłania narządowe, natomiast przy anaplazmozie możliwe jest pojawienie się objawów ze strony układy pokarmowego, takich jak bóle brzucha.
Tularemia – co to za choroba przenoszona przez kleszcze?
Może powodować powiększenie węzłów chłonnych, owrzodzenia skóry, gorączkę i zapalenie płuc. Jest również znana pod nazwą gorączki króliczej, a wywołuje ją bakteria Francisella tularensis.
Bartonelloza – kolejna choroba przenoszona przez kleszcze
Podobnie jak większość chorób wywoływanych przez kleszcze, objawia się m.in. gorączką i bólami głowy, ale też powiększeniem węzłów chłonnych i zmianami skórnymi. Wywołują ją bakterie z rodzaju Bartonella.
Jak chronić się przed kleszczami?
To, co warto zrobić, aby chronić się przed tymi groźnymi pasożytami, to wykonanie profesjonalnej dezynsekcji otoczenia. Nie warto ryzykować i narażać siebie i swoich bliskich na poważne konsekwencje zdrowotne. Firmy zajmujące się odkleszczaniem oferują kompleksową pomoc na każdym etapie zabiegu, zwiększając komfort i spokój ducha.
Zwykle wykonuje się oprysk na kleszcze lub zamgławianie termiczne, które wykorzystują odpowiednie i certyfikowane środki chemiczne, skutecznie eliminujące pasożyty.
Aktywność kleszczy zazwyczaj rozpoczyna się wtedy, kiedy gleba osiągnie temperaturę od 5 do 7 stopni. Jest to zwykle okres marca i kwietnia, który trwa aż do października czy nawet listopada. Niech ta informacja nie sprawia jednak, że stracisz czujność w innych miesiącach roku. Może się zdarzyć, że aktywność kleszcza będzie nietypowa i do ukąszenia nastąpi chociażby zimą.
Nie zawsze jednak mamy wpływ na to, czy dany obszar poddany zostanie dezynsekcji, dlatego dodatkowe kroki, które można podjąć, to:
- Stosowanie repelentów: Preparaty zawierające DEET lub pikarydynę mogą odstraszyć kleszcze.
- Odpowiednia odzież: Długie rękawy, spodnie wsunięte w skarpetki dają dodatkową ochronę.
- Regularne przeglądanie ciała: Po spacerach w lesie lub na łąkach dokładnie sprawdź skórę, zwłaszcza okolice fałdów skórnych i głowy.
- Dbanie o ogród: Krótko skoszona trawa, usunięcie liści i chwastów to podstawowe kroki ograniczające występowanie kleszczy.
- Szczepienia ochronne: Szczepienie przeciw KZM jest zalecane są przez lekarzy szczególnie osobom przebywającym na terenach o dużym ryzyku zakażenia.
Jeśli zauważysz niepokojące objawy po ukąszeniu kleszcza, nie zwlekaj z konsultacją lekarską. Wczesna diagnoza choroby wywołanej przez kleszcze i leczenie mogą zapobiec poważnym komplikacjom. Ochroń się przed niebezpiecznym kleszczowym zapaleniem mózgu i innymi chorobami odkleszczowymi.
